Kunststof voedselverpakking verdient positiever imago

22-06-2022

De ontwikkelingen in de voedselverpakkingsindustrie volgen elkaar in rap tempo op. We willen met z’n allen meer recyclen en circulariteit. En tegelijkertijd gemak en kwaliteit behouden. Verpakken is steeds meer een expertise: vak apart. Een van de experts is verpakkingsontwerper Roland ten Klooster.

Als hoogleraar aan de Universiteit Twente doet Roland onderzoek naar onder meer gebruiksgemak van verpakkingen en aankoopgedrag. Ook doet hij materiaalkundig onderzoek. Wat zijn bijvoorbeeld de beste parameters voor het sealen van kunststof films om microlekkages en daarmee foodwaste te voorkomen? We spreken met hem over zijn visie op kunststof voedselverpakkingen en duurzaamheid.

Onterecht negatief imago

Voedselverpakkingen worden vaak neergezet als de oorzaak van al het zwerfplastic. Terwijl deze verpakkingen hiervan slechts een klein percentage vormen. Roland licht toe: “Kunststof voedselverpakkingen hebben een heel negatief imago gekregen. Dit ligt genuanceerder. Want kunststof is in werkelijkheid vaak de meest duurzame oplossing voor voedselverpakkingen.”

“Kunststof is vaak de meest duurzame voedselverpakking”

Barrières tegen vocht en zuurstof

“Mensen zijn zich niet bewust van de voordelen van kunststof. Soms zijn ze juist góéd voor het milieu. Denk aan een zak sla die je wel een week (ongeopend) kunt bewaren. Of zomerproducten die je kunt eten in de winter. De verpakking vormt een barrière tegen vocht en zuurstof, en zorgt voor optimale omstandigheden waardoor voedsel veel langer vers blijft en je het wereldwijd kunt vervoeren”, legt Roland uit.

Recyclen is nog geen circulariteit

Roland: “Bedrijven zetten steeds meer in op recyclebaar materiaal. Maar de meeste producten kunnen na recyclen niet met hetzelfde doeleinde worden gebruikt. Zo worden van omgesmolten blikjes bijvoorbeeld fietsen of bouwmaterialen gemaakt. Niet opnieuw blikjes. Dat is recyclebaar, maar niet circulair. Een van de weinige verpakkingsmaterialen die écht circulair gebruikt wordt is PET.” Dat heeft te maken met de voedselcontactwetgeving. Roland: “Wil je een kunststof recyclaat als voedselverpakking gebruiken, dan moet je aantonen dat het eerdere “contact”, het eerdere product dat erin heeft gezeten, voedsel was. Bij PET is dat goed te doen vanwege het statiegeld op flessen. Door de goede controle op deze keten kunnen met 95% petflessen en 5% PET uit andere ketens nieuwe flessen worden gemaakt. PET loopt hiermee ver voor op andere verpakkingsmaterialen.

“Het enige echte circulaire verpakkingsmateriaal is PET”

Ketensamenwerking als oplossing

Hoe maken we voedselverpakkingen dan beter recyclebaar? Volgens Roland is dat antwoord simpel: ketensamenwerking. “Steeds meer producenten willen hun eigen producten terug om te recyclen, net als Hordijk. Maar de afvalsorteerders vormen daarin een blokkade op het huidige sorteersysteem. Partijen moeten samenwerken om nieuwe sorteertechnieken mogelijk te maken. Daarmee zijn ze druk bezig!”

De toekomst van verpakken

Roland: “De industrie blijft zoeken naar oplossingen voor plasticafval. We moeten meer monostromen maken, meer recyclen, meer retoursystemen opzetten en lokaler produceren en verkopen. De stap naar volledige circulariteit is nog groter dan die naar recyclen. Maar ook daartoe worden stappen gezet. Want het sluiten van de kringloop is cruciaal voor de toekomst van kunststof,” sluit Roland af.

Life Cycle Analysis (LCA): de toekomst?

Op basis van ISO-standaarden kunnen we met een LCA onderzoeken welke verpakking het meest duurzaam is. Roland: “Ik verwacht dat dit steeds belangrijker wordt in de toekomst. Dat wetgeving daarop steeds strenger wordt. Een goede methode, maar we moeten ons daar niet op blindstaren.”

“Kunststof als verpakkingsmateriaal heeft eigenschappen die op geen enkele andere manier te bereiken zijn. Goede bescherming, langere bewaarperiode, vers, minder transport, meer gebruiksgemak. Geen enkele andere grondstof heeft deze waarden. En als monomateriaal is het goed recyclebaar. Dit moeten we blijven benadrukken.”

Over Roland ten Klooster:
Roland ten Klooster is met een achtergrond als industrieel ontwerper in de jaren tachtig van de vorige eeuw begonnen met het ontwerpen van verpakkingen waarbij gebruiksgemak, milieu, materiaalgebruik en uiterlijk gecombineerd werden. Na het verdedigen van een proefschrift over het ontwerpen van verpakkingen dat in eigen tijd geschreven is, is hij in 2006 benoemd tot hoogleraar Packaging Design and Management. Dit is een deeltijdpositie die hij combineert met de activiteiten van het bedrijf waar hij mede-eigenaar van is, Plato product consultants. Het bedrijf ontwerpt verpakkingen en doet veel advieswerk op dit terrein voor mkb-bedrijven en multinationals. Met het dekseltje dat o.a. HAK gebruikt op zijn potjes hebben ze een Gouden Noot gewonnen voor meest innovatieve verpakking.

Foto: Roland ten Klooster